Antik Çağ’ın zirvesi Efes

21 yıllık bekleyişin sonunda UNESCO Dünya Kültür Mirasına giren Efes, listenin pek çok üyesinden farklı olarak dört bileşenle listeye girdi. İzmir’den listeye yer alan son yer aynı zamanda Andolu’nın en eski ve görkemli antik kentlerinden Efes Amazon adı ile bilinen kadın savaşçılar tarafından kurulmuştur. Antik Yunan, Helen ve Roma uygarlıklarının izini taşıyan şehrin tarihi 6 bin yıl ve öncesine kadar gidiyor. Geçmiş çağlarda 14 binden fazla kitaba ev sahipliği yapan bu kütüphaneye ait sütunlar ve kalıntılar günümüzde aslına uygun olarak onarılarak ayağa kaldırılmış. Kütüphane önünde fotoğraf çektirmek Efes’e gelen birçok turist tarafından ilk yapılan şeylerden birisi. Efes ve çevresinde Meryem Ana Evi, Artemis Tapınağı ve Yedi Uyurlar gibi diğer tarihi yerleri sahip dir.

Efes Antik Kenti’nin Mimarisi

Efes’in dikkat çeken en önemli özelliklerinden biri, bütün cadde ve sokakların birbirini dik açıyla kesmesidir. Bu mimarinin kurucusu Hippodamos’tur ve bu mimariye Izgara Planı adı verilmektedir. Kendi döneminde dünyanın en gelişmiş kentlerinden biri olan Efes, o günkü koşullara göre yüksek teknoloji ve ustaca beceri gerektiren mermer yapıtlar ile inşa edilmiş ve süslenmiştir. Bir dönem, Asya Eyaletine de başkentlik yapmıştır. O zamanki nüfusu tahminen iki yüz bin civarındadır.

Efes’teki Dünyaca Ünlü Eserler

Efes’in günümüze kadar gelmiş kalıntıları, 8-9 kilometrelik bir bölgede hala varlığını sürdürmektedir.  Efes’in dünyaca ünlü olan eserlerinden bazıları şunlardır: Artemis Tapınağı, Celsius Kütüphanesi, Meryem Ana Evi, Yedi Uyurlar (Ashab – ı Kehf), İsa Bey Camii, Hadrian Tapınağı, Domitian Tapınağı, Serapis Tapınağı, Meryem Kilisesi, St. Jean Bazilikası, Yukarı Agora, Bazilika, Prytaneion (Belediye Sarayı), Mermer Cadde, Domitianus Meydanı, Magnesia Kapısı (Üst Kapı), Doğu Gymnasiumu, Herakles Kapısı, Mazeus Mitridatis Kapısı, Anıtsal Çeşme, Traianus Çeşmesi, Heroon, Yamaç Evler, Büyük Tiyatro, Saray Yapısı, Stadyum ve Gymnasium, Tiyatro Gymnasiumu, Liman Hamamı, Liman Gymnasiumu, St John Kalesi.

Efes Antik Kenti’nin Önemli Yapıları

Efes elbette her bir santimiyle paha biçilemez bir hazine ancak Efes’te de ön plana çıkan, biraz bilgi sahibi olmadan gezsek ayıp etmiş olacağımız yapılar var tabi.

Artemis Tapınağı

Çok şey yazılabilir, çok şey söylenebilir ama dünyanın yedi harikasından biri olan Artemis Tapınağı için ama ne yazarsak yazalım Dünyanın yedi harikasını derleyen Sidon’lu Antipader kadar güzel tarif edemeyiz tapınağı dir, Malesef tapınak tarihe yenik düşmüş ve taş üstünde taş kalmasa da kenti gezerken edindiğiniz izlenim buranın ne kadar görkemli bir yapı olduğunu kafanızda çiziyor.

Efes Antik Tiyatrosu

Antik dönemin en büyük açık hava tiyatrosu özelliğini taşıyan bu tiyatro tam 24.000 kişi kapasiteli. Tiyatronun sahnesi maalesef yıkılmış durumda ancak oturma alanları gayet iyi durumda. Bu tiyatro en büyük tiyatro olma özelliği dışında St.Paul’ün vaazlarının da gerçekleştiği yer olduğundan Hristiyanlık adına da çok önemli eser konumundadır.

Celsus Kütüphanesi

Efes’te bulunan belki de en güzel yapı. Celsus Kütüphanesi M.S. 106 yılında ölen Efes valisi Celsius adına oğlu tarafından yaptırılmıştır. Kütüphane dışarıdan iki katlı bir görünümde olsa da içeriden tek katlı ve yüksek tavanlı bir yapıdır. Burayla ilgili çok şaşırtıcı ve bir o kadar da komik bir iddia bulunuyor. Kütüphanenin hemen karşısında bir genel ev bulunuyor. Diğer antik kentlere bakıldığında bu durumun ilk olduğu söylenemez. Ancak iddia şöyle ki kütüphanenin içinden bu geneleve çıkan gizli bir geçit olduğu söyleniyor.

Yamaç Evler

Efesin zenginlerinin sitesinde sıra. 4000 m² alan üzerine inşa edilen evlerin her birinin avlusu bulunuyor. Evler döneme göre o kadar lüks ki yerden ısıtma sistemiyle ısınıyorlarmış. Şehir terk edilene kadar kullanılan bu evler şu anda da gezmek için gayet iyi durumdalar.

Meryem Ana Evi

Burası Meryem’in Aziz John’la birlikte son yıllarını geçirdiği düşünülen kilise. Bu kilisenin de bulunuşu oldukça ilginç bir hikâyeye sahiptir. Bir Alman köyünde yaşayan Anna Katharina Emmerick isimli daha önce köyünden hiç çıkmamış olan bir kadın amansız bir hastalığa yakalanır. Hastalığa yakalandıktan sonra tanıması mümkün olmayan kişiler ve görmesi mümkün olmayan yerler hakkında çok tutarlı bilgiler vermeye başlar.

Yedi Uyurlar

Birçok kültürde Hristiyanlıkta ve Müslümanlıkta küçük farklılar dışında örtüşen bir efsane. Tüm efsanelerin ortak noktası dönemin yöneticilerinin baskılarından bezerek halkını terk eden 7 kişinin bir mağaraya girerek orada yaşamaları.

Efesın Gezilecek Yerlerı

Efes gibi kadim tarihin önemli bir bölgesini ziyaret ettikten sonra uğramanız gereken birçok turistik mekân bulunmaktadır.

Devlet Agorası (Yukarı Agora)

Odeion önündeki meydan kentin devlet agorası. Devlet agorası, devlet kontrolünde ticaretin yapıldığı dinî ve resmî törenlerin düzenlendiği alan. Agora’nın yanında, basamakla çıkılan yer Efes’in ticaret borsası düzeyinde bir işlevi olan bazilikadır. Bazilika 165 metre uzunluğunda olup, M.S. 1. yüzyılda Roma’lılar tarafından yaptırılmış.

Ticaret Agorası

Mermer Cadde’nin başlangıç noktası olan Agora, kentin en önemli ticaret ve kültür merkezidir. 110 metre boyutlarında, dükkânlarla çevrili bir alan olan Agora, Efes’teki ticari hayatın o dönem de ne kadar hareketli olduğunun bir kanıtı. M.Ö. 3’üncü yüzyılda kurulan ticaret Agora’sı, bugünkü şeklini İmparator Agustus döneminde ulaşmış.

Herkül Kapısı

Kuretler caddesinden geçerken iki sütun arasında Herkül kabartmasının bulunduğu Herkül Kapısı’nı görürüz. Kapının bulunduğu bu alan Efes’in en güzel fotoğraf alınabilecek noktaları arasında yer alan Herkül Kapısı iki sütundan oluşan bir kapı.

Efes Odeonları

Roma antik kentlerinde bir büyük tiyatrolar vardır; bir de tiyatroya çok benzeyen Odeon dediğimiz küçük toplantı alanları vardır. Gördüğünüz bu sütunlarla çevresi oturma gruplarıyla arkaya doğru genişleyen bu yarım dairelik alan bir odeondur. Şehrin soyluları bir araya geliyorlar, bu şehir meclisinde hem şehir görüşüyor hem şehre ait bir takım kritik kararlar alınıyor.

Trajan Çeşmesi

Çeşme dediğimiz zaman bizim aklımıza Osmanlı ve Selçuklu çeşmeleri gelir. Bizdeki çeşme mantığı genelde hayrat yani yardım niteliği taşır. Roma çeşmeleri şehrin diğer anıtsal mimarileri gördüğümüz gibi tamamen şatafat üzerinde kurulmuştur. Yaptıran kişinin tanrısal gücünü simgeler. Trajan Çeşmesi Romanın en meşhur çeşmelerinden biridir.

Kuretler Caddesi

O meşhur törenlerin yapıldığı en önemli caddelerden biridir. Kurbanlıklar buradan geçirilir, insanlar bayram törenlerini bu cadde de yapardı. Cadde gerçekten muhteşem. Mermerle kaplı olan cadde 8 metre genişliğinde. Caddenin sağında ve solunda sütiniçeler, revaklar ve bu revakların arka bölümünde ise, dükkânlar var. Antik çağ döneminde her sütunun önünde, bir heykel bulunuyormuş. Günümüzde, bunların yalnızca kalıntıları kalmış.

Hadrian Tapınağı Kapısı

Hadrian Tapınağı’nın, uzun süre Kuretler Caddesi’nde olduğu düşünüldü. Ancak, son yapılan tespitlere göre, Hadrianus Tapınağı, limana yakın bir bölge de M.S. 2. yüzyılda inşa edilmiş. Fakat, M.S. 5. yüzyılda, Hadrian Tapınağı’nın kutsal alanına giriş kapısı olan yapı, bu caddeye, yani bugün görülen yerine taşındığı bilinmekte.

Yamaç Evleri Soylu Dairesi

Daire odalardan oluşup geniş ve dar birimleri vardır. Ama duvarlar son derece göz alıcı duvar, süslemeleri ve fresklerle süslü. O gün için çok meşhur olan olan keklikler ve aslanlar, güvercinler bir takım inandıkları putlar ve mitolojik yaratıklar bulunmaktadır.

Arcadium (Liman) Caddesi

İmparator Arcadianus tarafından tamir ve bakımı yapılan cadde 530 metre uzunluğunda ve 11 metre genişliğindedir.  Tamamı neredeyse mermerle kaplı olan caddenin altından, pis su kanalizasyon kanalları geçmektedir. Bu kanallar aynı zamanda limana kadar uzanıyor. Şehrin kalbinin attığı ana cadde yani yukarı şehri aşağı şehre bağlayan nokta burasıydı.

Celsus Kütüphanesi

İskenderiye Kütüphanesi’nde 700 bin eser bulunduğu sırada, 12 bin esere sahip olduğu tahmin edilen bir kütüphane olan Celsus Kütüphanesi bütün ihtişamıyla karşınızda. Aslında anıt mezar olarak inşa edilen ancak Efes’ten bugüne kalan en sağlam yapı olduğu için üzerine ilgiyi çekmektedir.

Efes Antik Kenti Nerededir?

Efes, İzmir’in Selçuk ilçesinde bulunmaktadır. Ege denince akla gelen ilk turistik merkezlerden biridir. Antik Yunanlardan günümüze kadar gelmiştir. Efes Antik Kenti, her yıl hem yerli hem de yabancı turist akınına uğramaktadır.